Eén van de zaken waar het Huygens Instituut (vooral ik) onderzoek naar doet, is digitale annotatie. In het kader daarvan de volgende inventarisatie van online annotatie in digitale teksten. Ik ben geïnteresseerd in annotatiefaciliteiten die zijn geïntegreerd in een online-presentatie van één of meer teksten, waarin afzonderlijke onderdelen van de tekst kunnen worden geannoteerd. De annotaties kunnen privé zijn, gedeeld of publiek. Ze kunnen registratie vereisen (waarvoor al dan niet deskundigheidseisen kunnen worden gesteld) of door willekeurige voorbijgangers worden gemaakt. Ze kunnen bestaan uit een eenvoudige opmerking, uit het toevoegen van een ‘tag’ of uit meer complexe of specifieke velden. Ze kunnen bedoeld zijn voor toelichting, discussie, vertaling, transcriptie, of andere doeleinden.

Mijn aandacht gaat speciaal uit naar het gebruik van annotatie in wetenschappelijke edities van teksten, maar deze drie begrippen (‘wetenschappelijk’, ‘editie’ en ‘tekst’) zijn niet precies af te grenzen, en dat zal ik hier ook niet proberen.
Ik negeer de talloze hulpmiddelen voor algemene webannotatie, zoals Google Notebook, Diigo, etc.

Virtual Humanities Lab
http://golf.services.brown.edu/projects/VHL/index.php
In het Virtual Humanities Lab kunnen wetenschappers een aantal Italiaanse teksten uit de Renaissance coderen en annoteren. Alleen een beperkte groep deskundige gebruikers krijgt die mogelijkheid. Anderen kunnen de annotaties bekijken.

Zie voor meer informative: Zafrin, Vika and Armstrong, Guyda (2005), ‘Towards the electronic Esposizioni: the challenges of the online commentary’, Digital Medievalist, 1 (1). http://www.digitalmedievalist.org/article.cfm?RecID=1

Online Chopin Variorum Edition
http://www.ocve.org.uk/
De Online Chopin Variorum Edition bevat facsimiles van uitgaven en manuscripten van de muziek van Chopin. Er is een experimentele faciliteit voor het maken van aantekeningen, die gehecht worden aan een punt op een facsimile. De annotaties kunnen worden georganiseerd in een boomstructuur om het proces van wetenschappelijke gedachtevorming te ondersteunen. Meer over deze annotaties in: Bradley, John and Vetch, Paul (2007), ‘Supporting Annotation as a Scholarly Tool: Experiences from the Online Chopin Variorum Edition’, Literary and Linguistic Computing, 22 (2), 225-41.

Telma

http://www.cn-telma.fr/
Telma is een Frans hulpmiddel voor publicatie van TEI/XML teksten, vooral in gebruik voor de publicatie van oorkonden. Telma bevat een heel beperkte faciliteit voor annotatie en bookmarking. De annotaties blijven onzichtbaar voor andere gebruikers. Zie bijvoorbeeld http://www.cn-telma.fr/nesle/ (registratie vereist om te kunnen annoteren).

UCLA digital library program
De UCLA heeft een aantal digitale collecties uitgegeven waarin gebruikers annotaties kunnen toevoegen aan objecten, en objecten kunnen plaatsen in virtuele collecties. Deze collecties kunnen optioneel met andere gebruikers worden gedeeld. Een voorbeeld van een dergelijke publicatie is de Canon Law Digital Edition.

Commentpress

http://mediacommons.futureofthebook.org/commentpress/
Commentpress is een plugin van het populaire blogging tool WordPress. CommentPress maakt het mogelijk om per alinea commentaar te hechten aan een tekst. Commentaar kan worden opgevraagd per sectie, per alinea, en per commentator. Hoewel WordPress niet een platform is dat voor een digitale editie heel erg voor de hand ligt, is CommentPress onder andere gebruikt voor een uitgave van ‘Letter From Birmingham Jail’ van Martin Luther King jr.
Zie ook: Fitzpatrick, Kathleen (2007), ‘CommentPress: New (Social) Structures for New (Networked) Texts’, Journal of Electronic Publishing, 10 (3), http://hdl.handle.net/2027/spo.3336451.0010.305
Overigens werken Kate Pullinger en Chris Joseph op het moment met behulp van CommentPress aan wat ze een ‘networked novel’ noemen, Flight Paths. Input van de lezer beïnvloedt de ontwikkeling van het werk.

Wikisource en wikibooks
Wikisource en wikibooks zijn platforms voor respectievelijk bronnenuitgave en uitgave van leerboeken. De bronnenuitgaven kunnen zijn geannoteerd. Met name in de Duitstalige wikisource wordt daarvan regelmatig gebruik gemaakt. Zie bijvoorbeeld http://de.wikisource.org/wiki/Von_abtuhung_der_Bylder In de Nederlandse wikisource worden in plaats van verklarende annotaties soms hyperlinks naar de Wikipedia gebruikt. Zie bijvoorbeeld http://nl.wikisource.org/wiki/Nederlandse_vertaling_van_Commentarii_de_bello_Gallico In wikibooks kunnen ook geannoteerde uitgaven worden opgenomen, zij bijvoorbeeld hier: http://en.wikibooks.org/wiki/The_Grand_Inquisitor Vaker worden alleen de annotaties (en niet de geannoteerde tekst) geplaatst. Zie bijvoorbeeld http://en.wikibooks.org/wiki/Annotations_of_The_Complete_Peanuts
Wiki-software kan natuurlijk ook worden gebruikt voor het inrichten van een hele site die gewijd is aan annotatie van een enkel werk van een gewaardeerde auteur. Een voorbeeld zijn de sites die gewijd zijn aan de werken van Thomas Pynchon, http://pynchonwiki.com/.

Er zijn veel sites of services die vergelijkbare annotatiemogelijkheden bieden. Ik noem er een paar, zonder pretentie van enigerlei vorm van volledigheid.

Gallica2
http://gallica2.bnf.fr/?lang=en
In de vernieuwde, nog experimentele, versie van Gallica kunnen gebruikers een collectie van documenten aanleggen, en die documenten groeperen in folders. Pagina’s in documenten kunnen worden voorzien van tags. Met behulp van die tags kunnen de betreffende pagina’s worden opgevraagd.

Footnote
http://www.footnote.com/

Footnote is een collectie van historische documenten, gedeeltelijk verzameld door de redactie, gedeeltelijk geupload door gebruikers. Het gaat in principe om afbeeldingen, en er zijn verschillende annotatiecategorieën (date, person, place, text) beschikbaar om delen van de afbeeldingen te transcriberen. Daarnaast kunnen deelnemers de afbeeldingen gebruiken en ze inbedden in een verhaal.

HyperNietzsche en PhiloSpace/PhiloSource
HyperNietzsche is een werkomgeving voor de genetische studie van de werken en nalatenschap van Nietzsche. Het is een complexe werkomgeving waar annotatiefaciliteiten deel van uitmaken. Helaas is de site omtoegankelijk, in afwachting van de upgrade naar een nieuw software platform, PhiloSpace/PhiloSource (http://www.discovery-project.eu/index.html).

Deze sites brengen ons naar ‘collaboratories’, samenwerkingsomgevingen die geheel of gedeeltelijk berusten op annotatie. Een bekend voorbeeld is Collate, een collaboratory voor de filmgeschiedenis. Een ander voorbeeld is e-Laborate, de transcriptie- en annotatie-omgeving ontwikkeld bij het Huygens Instituut.

Er is op dit vlak nog veel meer interessants. Verschillende archieven bieden bezoekers de mogelijkheid de beschrijvingen van objecten te verrijken (zie bijvoorbeeld de Beeldbank van het Nationaal Archief). Maar voor het moment is het genoeg.

Wie heeft er aanvullingen? Mail ze naar peter.boot@huygensinstituut.knaw.nl of vraag om een account om commentaar te kunnen plaatsen.

Geplaatst in annotation, weblog digital humanities

Een reactie op “Interactieve annotatie op online teksten”