Uitvoerder

Herman Brinkman
Huygens Instituut

Website

http://www.huygensinstituut.knaw.nl/mvn

E-mail

herman.brinkman@huygensinstituut.knaw.nl

Info

Er zijn naar verhouding maar weinig middeleeuwse boeken die slechts één tekst bevatten. Lezers van nu die een editie van een middeleeuwse tekst ter hand nemen, zullen daarentegen in de regel een boek met één afzonderlijke tekst openslaan. Vanuit het inzicht dat zulke moderne edities het historische verband tussen verschillende teksten die ooit in één band bijeenhoorden, verbreken en daarmee elke afzonderlijke tekst een deel van zijn historische dimensie ontnemen, ontstond de behoefte te komen tot een editiereeks waarin de integrale inhoud van middeleeuwse handschriften kon worden uitgegeven.

In deze reeks zou meteen ook een ander manco waaraan veel vroegere tekstuitgaven leden, namelijk de verregaande normalisatie, emendatie en zelfs reconstructie, kunnen worden verholpen: de uitgegeven teksten zouden volstrekt brongetrouw moeten worden weergegeven. Er werd derhalve gekozen voor de diplomatische editievorm. Daarmee zouden de edities behalve een schat aan dikwijls niet eerder of onvolkomen uitgegeven teksten bieden, maar ook van waarde zijn voor de studie van de Middelnederlandse dialecten, de lexicografie, de studie van kopiistengedrag en tegelijkertijd de kennis van verspreiding en transmissie van middeleeuwse teksten in ruimere zin bevorderen.

Sinds in 1994 het eerste deel uitkwam, zijn er negen delen verschenen. Soms betrof het relatief kleine handschriften (klein formaat, beperkt aantal teksten), soms waren het reusachtige compilaties die in één band aanzienlijke segmenten van het Middelnederlandse erfgoed ontsloten. Intussen bieden de inmiddels beschikbare delen zicht op een scala aan literaire bronnen: middeleeuwse boeken afkomstig uit stedelijke commerciële productiecentra, een net afschrift van een omvangrijke verzameling van de meest uiteenlopende losse teksten, een voor thuisgebruik vervaardigd boekje van een particulier uit de stedelijke ambtenarij, de persoonlijke verzameling van een wapenheraut, devote tekstcollecties, een voor eigen gebruik geschreven handschrift van een onbekende, slordig en inderhaast neergepend, enzovoort.

In de uitgaven valt een sterk accent op de ontsluiting van de bron zelf, niet slechts in tekstuele, maar evenzeer in materiële zin. Daarom wordt een belangrijke plaats ingeruimd voor codicologische en paleografische beschrijving van de handschriften. In verscheidene gevallen hebben deze beschrijvingen aanleiding gegeven tot een heroriëntatie op de wordingsgeschiedenis van de handschriften en daarmee op de overleverings- en transmissiegeschiedenis van de teksten. Het is het vooropgezette doel van de reeks om onderzoekers te bewegen Middelnederlandse teksten te lezen in hun oorspronkelijke textuele gebruiksmilieu en daarmee de mogelijkheid te scheppen tot het formuleren van nieuwe hypothesen over literatuur waarover maar al te weinig met zekerheid bekend is. De vaak typisch middeleeuwse symbiotische relatie van in een handschrift bijeengebrachte teksten wordt zo blootgelegd, waarmee nieuwe fundamenten en bouwstenen worden gevormd voor de taal- en literatuurgeschiedenis. Het samengaan van teksteditie en codicologische ontsluiting in deze reeks heeft daarbij ook een bijdrage geleverd aan een beter begrip van de aard van het fenomeen ‘verzamelhandschrift’.