Het Zweedse online tijdschrift Human IT publiceert regelmatig, ook in het Engels, over elektronisch publiceren. In de eerste aflevering van 2004 staat een interessant artikel van Lina Karlsson en Linda Malm, met als titel ‘Revolution or Remediation? A Study of Electronic Scholarly Editions on the Web’.

Karlsson en Malm onderzoek van een groot aantal vrij beschikbare elektronische edities in hoeverre ze de ‘belofte’ van het Internet waarmaken. Ze beoordelen daarvoor de edities op de kenmerken hypertekstualiteit, interactiviteit en hypermedialiteit, en het artikel begint met een samenvatting van wat verschillende theoretici over deze aspecten hebben geschreven.

Het is misschien dit uitgangspunt in de theorie dat verklaart waarom de auteurs de bevindingen van hun onderzoek zelf nogal teleurstellend lijken te vinden. Een typerend voorbeeld is dat ze van de navigatiemogelijkheden in een editie verlangen dat deze een volledig gedecentraliseerde structuur heeft (vanaf elk onderdeel moet je direct naar elk ander onderdeel kunnen springen). Dat is een misschien een mooi uitgangspunt, maar niet altijd handig. Om aan de hand daarvan te concluderen dat een tekortschietend gebruik is gemaakt van hyperlinks lijkt een beetje doctrinair. Ook het aandringen op het gebruik van niet-tekstuele elementen vind ik niet altijd toepasselijk.

De conclusie van het onderzoek is dat de digitale wetenschappelijke editie niet een revolutie is, maar een ‘remediatie’: ‘Hence the editions in our study were neither found to be free from the features of the printed medium nor to express a new mediality.’ De auteurs zijn hierover ook weinig hoopvol: ‘Idealizing discussions were held about a scholarly revolution that neither seems to exist nor lie in the near future. In their optimistic eagerness, the theorists seemed to forget or ignore problems and limitations particular to the new medium.’.

Een interessante opmerking die de auteurs maken, is dat edities op papier in sommige opzichten ook meer bieden dan de meeste elektronische edities: in een boek kun je onderstrepen, annoteren, van hot naar her springen, en zelfs bladzijden uitscheuren. Met name dat laatste is een intrigerende gedachte – maar ze hebben gelijk, de digitale editie is in dit opzicht nog niet af.

Geplaatst in e-tijdschrift, editie, weblog digital humanities

Comments are closed.