Online boekdiscussie

Aankondiging van een serie artikelen over online boekdiscussie.

 

De komende maanden zal ik hier regelmatig een boekdiscussiesite bespreken. Vandaag beginnen we met besprekingen van TenPages.com (hier) en watleesjij.nu (hier). Het streven is zo ongeveer elke drie weken een artikel te plaatsen en om te beginnen tien sites te bespreken. Wat hier volgt is een toelichting op dit voornemen.

Dat er op het Internet op veel plaatsen gepraat wordt over boeken, zal voor niemand een verrassing zijn. Boeken worden besproken bij boekhandels zoals bol.com, in forums zoals Ezzulia, op Twitter, op uittrekselsites, in op boeken gebaseerde sociale netwerksites zoals watleesjij.nu, op weblogs, recensiesites, etc. De aard van de discussie is afhankelijk van het type site: op sommige sites zijn een paar woorden of een paar zinnen genoeg, op andere sites worden recensies geschreven die ook in de krant zouden kunnen staan. Niet alleen in omvang en kwaliteit onderscheiden zich de platforms van elkaar. Op sommige sites (forums) worden meningen gegeven als onderdeel van een groepsdiscussie, op weblogs horen we (meestal) de persoonlijke mening van één persoon, al dan niet gevolgd door reacties, terwijl op recensiesites vaak een redactie zal bepalen aan welke boeken aandacht wordt geschonken. Sites verschillen verder in hun mate van specialisatie (gaat het over een enkel genre of over alle boeken of gaat het over veel meer dan alleen boeken?), in gerichtheid op winst, in openheid voor nieuwe deelnemers, in de mate waarin deelnemers een band met elkaar opbouwen, en in talloze andere opzichten.

Omdat het boek in onze cultuur een belangrijke plaats inneemt, is ook de discussie over het boek een verschijnsel van cultureel belang. Vaak wordt gevreesd dat in de oceaan van meningen die het internet mogelijk maakt, de stem van mensen met kennis van zaken niet meer wordt gehoord. Anderen verwachten van hetzelfde verschijnsel een positief, want democratiserend effect. Beide meningen stemmen overeen in de verwachting dat online boekdiscussie gevolgen zal hebben voor de manier waarop we boeken selecteren die werkelijk van belang zijn. Maar ook los van deze gevolgen voor het proces van repertoirevorming zijn internet boeksites belangrijk. Hebben ze bijvoorbeeld consequenties voor de manier waarop we lezen? Heeft het bestaan van deze sites gevolgen voor de manier waarop je het literatuuronderwijs zou willen inrichten? Gevolgen voor de ontwikkeling van lees- en schrijfvaardigheid? Is het niet ironisch dat in een tijd waarin vaak gewaarschuwd wordt voor ontlezing, het schrijven over boeken zo populair is geworden?

Er bestaat echter een groot verschil tussen de algemene bekendheid van boekbesprekingen bij bol.com of amazon en de bijbehorende discussies (Wie schrijven eigenlijk die recensies? Zijn het niet vaak de schrijver, zijn vrienden of zijn concurrenten?) en het gebrek aan bekendheid van veel andere internet discussieforums. Dat is één van de redenen om hier de komende tijd regelmatig aandacht te besteden aan boekdiscussiesites. Een andere reden is dat ook in de wetenschap nog maar heel beperkt aandacht is besteed aan online boekdiscussie. Gezien het zojuist besproken belang van deze sites is dat vreemd. Een serie feitelijke artikelen over sites van verschillende soorten kan een aanzet zijn tot diepgaander onderzoek naar de aard en betekenis van online boekdiscussie. Een laatste reden voor die aandacht is de snelheid waarmee boekdiscussiesites veranderen en verdwijnen. Net als veel andere internetfenomenen is het landschap van de boekdiscussie in een staat van permanente verandering. Momentopnamen van een aantal karakteristieke sites kunnen voor de geschiedschrijving van belang zijn.

In principe richt ik me op Nederlandstalige sites, maar ik sluit niet uit dat ik ook interessante buitenlandse sites zal bespreken. Ik beperk me tot sites (of onderdelen van sites) waarvan de gegevens publiek, zonder noodzaak om in te loggen, beschikbaar zijn. Niet alle besprekingen zullen even omvangrijk zijn. De omvang zal afhangen van de complexiteit van de site (hoeveel mogelijkheden biedt de site?) en ook van hoe vernieuwend de site is. Een site die op het web iets doet dat niet veel afwijkt van wat vroeger op papier gebeurde zal minder toelichting nodig hebben dat een wezenlijk nieuw verschijnsel als TenPages.com.

De inhoud van de artikelen zal in de eerste plaats feitelijk zijn. De onderwerpen die ik aan de orde wil laten komen zijn:

• het soort inhoud dat de site bevat (wat voor soort artikelen) en de vormen van interactie die op de site mogelijk zijn (commentaar geven? cijfers geven? vriendschap sluiten?), vergezeld van een paar voorbeelden;
• kwantitatieve gegevens over de omvang van de site, het aantal actieve personen, het aantal besproken boeken;
• zo mogelijk een indruk van de demografische gegevens (leeftijd, geslacht, opleidingsniveau) en de motivatie van de deelnemers;
• de relatie van de site tot andere sites: soortgelijke sites en andere sites waarop de bezoekers van deze site actief zijn;
• de geschiedenis en de ontwikkeling van de site, voor zover op te maken uit de site zelf;
• de vraag in hoeverre de site iets doet dat zonder het internet onmogelijk zou zijn;
• mogelijkheden die de site biedt voor onderzoek (deze artikelen zelf zie ik niet als onderzoek maar als aan onderzoek voorafgaand inventariserende werkzaamheden).

Tenslotte: reacties zijn welkom, hier of bij de individuele artikelen. Dat kan met de commentaarfaciliteit van de site, maar mail naar peter.boot@huygens.knaw.nl is ook welkom. Ik hoor het graag als ik aspecten van sites verkeerd weergeef of niet goed heb begrepen. Ook suggesties voor sites die ik zou moeten bespreken zijn welkom.

Peter Boot

 

Geplaatst in online boekdiscussie, weblog digital humanities

Een reactie op “Online boekdiscussie”

1. Andries says:

   12 April 2013 at 15:00

   Bent u bekend met de website boeklezers.nl? Wellicht ook leuk om op te nemen in uw onderzoek. Ik ben de eigenaar, dus als u op zoek bent naar specifieke informatie, kan ik u daarbij helpen.