In maart verschijnt bij uitgeverij Athenaeum – Polak & Van Gennep een nieuwe leeseditie van de zogenaamde Hollandse romans van Arthur van Schendel.

Toen Arthur van Schendel (1874-1946) in de jaren dertig de in deze uitgave verzamelde romans publiceerde stond hij op het toppunt van zijn roem. Romans als Een zwerver verliefd (1904) en Het fregatschip Johanna Maria (1930) hadden hem grote populariteit bezorgd, maar met het verschijnen van De waterman (1933), Een Hollands drama (1935) en De grauwe vogels (1937) werd hij voor velen pas echt de grootste levende Nederlandse romanschrijver. Het zijn vooral deze ‘Hollandse’ romans die destijds door de toonaangevende critici onmiddellijk als absolute meesterwerken werden beschouwd. Van zijn reputatie getuigt bij uitstek Van Schendels voordracht, in 1938, voor de Nobelprijs voor de Literatuur.

Van Schendel verbeeldt de titanenstrijd die de eigenzinnige en tegendraadse hoofdpersonages met hun omgeving leveren wanneer zij hun geweten volgen en uit ethische of religieuze overwegingen een verantwoordelijkheid op zich nemen die de menselijke maat overstijgt. Hun onverzettelijke zelfopoffering krijgt heroïsche en tragische dimensies in de confrontatie met de steile orthodoxie van het negentiende-eeuwse calvinisme. Conflicten en rampspoed voeren hen onvermijdelijk naar de ondergang. Van Schendel heeft deze romans geschreven in een strenge, sobere stijl, maar het is juist de kracht van het verzwijgen die Van Schendels taal zijn beeldende en suggestieve vermogen verleent.

In de nieuwe editie zijn de drie ‘historische’ romans van Van Schendel – de verbeelde wereld is immers die van de negentiende eeuw – royaal geannoteerd. Het Nawoord gaat uitvoerig in op Van Schendels beeld van het negentiende-eeuwse Holland, op de literaire vormgeving ervan en op de omvangrijke ontvangstgeschiedenis. De tekst van de romans is omgezet in de huidige spelling.

Dr. Hans Anten, dr. Wilbert Smulders en dr. Joke van der Wiel zijn docent en onderzoeker Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Utrecht.

Lees ook de column van Fabian Stolk, ‘I love E-texts’

Arthur van Schendel, Drie Hollandse romans. De waterman, Een Hollands drama, De grauwe vogels. Amsterdam (Athenaeum – Polak & Van Gennep), 2010 | 552 pagina’s | ISBN 978 90 253 6741 1 | € 34,95